De avonden (1947) van Gerard Reve is voor een culinair historicus een prima bron om te weten wat er bij een gewoon Amsterdams huishouden net na Tweede Wereldoorlog op tafel kwam.

Het menu van 29 december

soep, aardappels, vlees met jus, sla van rauwe lof en chocoladepuddinkjes

Ze begonnen met soep. ‘Dat is ontzettend,’ dacht hij, ‘mijn ouders slurpen. Ik had het al duizend keer kunnen horen; waarom merk ik het pas vandaag? Het is slurpen van de ergste soort.’ ‘Moeder, slurp niet,’ zei hij. ‘Heb je er last van?’ vroeg ze.

‘Nog iets bizonders te vertellen?’ vroeg zijn vader aan Joop. ‘Nee, nee,’ antwoordde deze. ‘Nee, nee,’ zei Frits bij zichzelf, ‘nee, nee, niets bizonders.’ Er trad een zwijgen in.

Na de soep zette zijn moeder aardappelen, jus, vlees en sla van rauwe lof op tafel. Frits nam twee keer en at snel. ‘De krisis is voorbij,’ dacht hij, ‘de giften vloeien af.’ Tegelijk met zijn vader was hij klaar voor het dessert. ‘Ik weet zeker,’ dacht hij, ‘dat hij met zijn vork in de schalen gaat. Kijk, kijk.’ Hij perste zijn kiezen op elkaar, toen hij zag, hoe de man met zijn vork drie keer achter elkaar een aardappel uit de dienschaal prikte. ‘Dat is onrein,’ dacht hij, ‘het is in strijd met alle wetten. Maar wij zijn machteloos.’ Zijn moeder bracht vijf kleine chocoladepuddingen binnen, elk in een theekopje. Ze kiepte ze een voor een op een schoteltje. ‘Gelukt,’ zei ze. Zijn vader begon van de zijne te eten, voordat allen bediend waren. ‘Laat ik vluchten,’ dacht Frits; ‘er is wel iets te bedenken.’

(eenvoudige bruine bonen)soep

Op 26 en 27 december hebben ze bruine bonen gegeten. Niet ongebruikelijk om het kookvocht voor soep te bewaren. Extra bonen gekookt voor de soep. Niet eindeloos runderbouillon hebt gemaakt, zoals Reve wel gedaan zal hebben.

Ingrediënten: 400 gr bruine bonen, 2,5 l water, 5 runderbouillionblokjes (of zoveel als nodig voor 2,5 l water), 4 preien, 1 bos selderij groen, 60 gr. boter of rundvet.

Bereiding: Bereid de bonen volgens het recept van 27 december. Zet het water met de bouillonblokjes gare bruine bonen op, druk de bonen wat stuk of pureer ze naar believen. Als dat kookt, voeg dan de gesneden en gewassen groenten toe. Kookt de groenten ca. 15 minuten. Voeg tot slot de boter of het rundervet toe.

Sla van rauwe lof

Ingrediënten: 6 stronkjes witlof, 1 struik andijvie, 1 kropsla, 8 lepels olie, 4 lepels citroensap, een beetjes zoute sojasaus, Maggi of marmite.

Bereiding: Maak de groenten schoon. Snippen de witlof, de andijvie en de sla Vermeng de olie, citroenspa en de sojasaus/maggi of de met water aangemaakte marmite. Roer de gesnipperde groenten luchtig met de slasaus..

Chocoladepuddinkjes

Ingrediënten: 1/2 l melk, 40 gr maïzena, 25 gr cacao, 60 gr suiker en een half stukje vanille.

Bereiding: Roer de maïzena, de cacao en de suiker door elkaar en meng met een gedeelte van de koude melk langzaamaan tot een dun papje zonder klontjes. Breng de overig melk langzaam aan de kook, giet er roerend het papje in en laat het mengsel flink roerend 3 a 4 minuten doorkoken. Neem er dan de vanille uit, giet de pudding in met koud water omgespoelde kopjes en koud en stijf worden. Stort ze op een vochtig bord.

Aardappelen en vlees met jus

Zie de recepten van 22 december. Later deze week maken we nog een keer nieuwe vlees.

Alle recepten zijn net als in De avonden berekend voor een gezelschap van drie volwassen personen en gebaseerd op recepten uit het bekende kookboeken van net voor en na de Duitse bezetting. Zoals Kookboek van de Amsterdamse Huishoudschool (negende druk).