De avonden (1947) van Gerard Reve is voor een culinair historicus een prima bron om te weten wat er bij een gewoon Amsterdams huishouden net na Tweede Wereldoorlog op tafel kwam.

Het menu van 27 december

Rauwe veldsla, gebakken ui met jus, aardappels, bruine bonen en griesmeelpap

Zijn moeder had de tafel gedekt en bracht het eten binnen. Ze aten rauwe veldsla, aardappelen, gebakken uien met jus, bruine bonen en griesmeelpap na. Ze begonnen zonder te spreken. ‘Gauw, gauw,’ dacht Frits, ‘iets zeggen.’ ‘Vind je het geen gek weer?’ vroeg hij aan zijn moeder. ‘Het is verschrikkelijk, zo donker als het is,’ antwoordde ze. ‘Toch is het niet meer zo koud, het is niet meer zoon natte kou. Het is vast en zeker minder koud. In de keuken valt het mee. Anders is de jus al lang hard geworden, als ik hem om vier uur, half vijf afzet. Maar nu was hij nog lauw.’

Zijn vader mengde de sla door persen met de vork met de aardappelen en moeste alles met de uien samen. ‘God, almachtige, zie onze daden en beproevingen,’ zei Frits bij zichzelf, naar de hand kijkend, die de vork gestaag op en neer bewoog. Hij voelde zijn gezicht warm worden. ‘Het dooreen mengen van een zorgvuldig toebereide maaltijd geldt als een belediging van degene, die hem heeft gekookt, vader,’ zei hij, zijn moeder aankijkend. Ze sloeg de ogen neer. ‘Wat?’ vroeg zijn vader langzaam, glimlachend. ‘Ik verstond je niet.’ ‘Nee,’ zei Frits, terwijl zijn moeder hem aanzag, ‘het was wat anders.’

Rauwe veldsla

Ingrediënten: 300 gr veldsla, 2 el slaolie, 2 el azijn, wat mosterd, peper en zout en desgewenst een gesnipperde stukje prei, uitje of bieslook.

Bereiding: Zoek de veldsla uit, was hem, laat hem in een vergiet zo droog mogelijk uitdruipen of droog hem anderszins Maak de salade aan: roer de olie, de azijn, de mosterd, de zout en peper door. Vermeng de sla zo vlug en luchtig mogelijk met deze saus. Voeg er de fijngehakte ui, prei of bieslook bij.

Gebakken ui

Ingrediënten: 150 gr uien, 15 gr boter of margarine

Bereiding: Schil de uien, snijd ze in zo dun mogelijke plakjes. Maak de boter lichtbruin in de koekenpan. Doe er de uien in en bak ze telkens kerend lichtbruin.

Bruine bonen

Ingrediënten: 400 gr bruine bonen (de familie Van het Reve bereidde waarschijnlijk droge bonen, maar een blikje kan ook), zout en klontje boter.

Bereiding: Was de bonen enige keren met koud water af, zet ze gedurende 24 uur in ruim koud water in de week. Breng ze met hetzelfde water de volgende dag aan de kook. Laat ze daarna zachtjes gaar koken 60-75 minuten. Zorg dat ze steeds onder het vocht blijven staan. Roer er even voordat ze gaar zijn, wat zout door. Schep ze met een schuimspaan uit de pan en dien ze op met een klontje boter en gebakken uien. Bewaar het vocht voor de soep.

Gebruik je bonen uit pot of blik, verwarm ze dan in geopende pot au bain-marie op. Laat ze uitlekken op een zeef en roer er boter en zout naar smaak door.

Griesmeelpap

Ingrediënten: 750 ml melk, 45-60 gr griesmeel, wat zout en wat suiker.

Bereiding: Breng de melk met het zout aan de kook. Strooi er roerende het griesmeel in, laat de pap roerend gaar koken (5-10 minuten). Serveer warm en strooi er suiker over.

Aardappelen

Zie het recept van 22 december.

Alle recepten zijn berekend voor een gezelschap van drie volwassen personen en gebaseerd op recepten uit het bekende kookboeken van net voor de Duitse bezetting. Zoals Kookboek van de Amsterdamse Huishoudschool (negende druk).